LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN – THẾ GIỚI & VIỆT NAM

Công nghệ Thông tin (CNTT) là một trong những thành tựu lớn nhất mà nhân loại đạt được trong thế kỷ 20 và 21. Trong khi thế giới bước vào thời đại số từ rất sớm, Việt Nam – vì những biến động lịch sử, đặc biệt là các cuộc chiến tranh kéo dài hơn nửa thế kỷ – đã phải trải qua một hành trình “đi sau nhưng không bỏ cuộc”.

Từ bàn tính tre, thẻ đục lỗ cho tới AI và ChatGPT, mỗi giai đoạn đều phản ánh rõ sự chênh lệch không chỉ về thời gian tiếp cận, mà còn về điều kiện phát triển, chính sách, hạ tầng và tầm nhìn công nghệ giữa Việt Nam và thế giới. Dưới đây là bảng so sánh toàn cảnh:

---

BẢNG SO SÁNH PHÁT TRIỂN CNTT: THẾ GIỚI VS VIỆT NAM

Giai đoạn	Thế giới đã có	Việt Nam đã làm	Khoảng trống & Lý do
Trước 1940	Máy Pascaline, thẻ đục lỗ, Máy Turing, lý thuyết tính toán	Chưa tiếp cận tin học, dùng bàn tính, toán ứng dụng dân gian	Việt Nam là thuộc địa, chưa có nền khoa học kỹ thuật độc lập
1940s–1950s	Máy tính điện tử đầu tiên (ENIAC), lập trình bằng dây	Không có máy tính, đang trong kháng chiến chống Pháp	Đất nước trong chiến tranh, toàn bộ nguồn lực dồn cho quốc phòng
1960s–1970s	Vi xử lý (1971), lập trình FORTRAN, máy tính mini	Nhận máy MINSK-22 từ Liên Xô, dùng trong nghiên cứu & quân sự	Đang tiếp diễn chiến tranh (chống Mỹ), kinh tế kiệt quệ, không tự chủ công nghệ
1980s	PC IBM, DOS, phần mềm văn phòng đại trà	Một số trường đại học có phòng máy; đào tạo giới hạn	Kinh tế tập trung, thiết bị khan hiếm, chưa có phổ cập tin học
1990–1997	Internet, email, Google, thương mại điện tử manh nha	Phần mềm Việt đầu tiên (VietRes, Lạc Việt); Internet chưa có	Hạ tầng yếu, chưa mở cửa viễn thông, chưa hội nhập CNTT
1997–2005	Amazon, mạng xã hội đầu tiên, cloud, web 2.0	Internet chính thức vào VN (1997); hình thành ISP nội địa	Chậm 1 chu kỳ công nghệ, thương mại điện tử chậm tiếp cận
2006–2015	iPhone (2007), AI manh nha, dữ liệu lớn, mạng xã hội toàn cầu	Mạng 3G, startup Việt (Zalo, VNG); phần mềm xuất khẩu	Thiếu nền tảng AI, chưa chủ động nghiên cứu công nghệ lõi
2016–nay	AI toàn diện (ChatGPT, AutoML), metaverse, blockchain	Chuyển đổi số quốc gia, nền tảng Make in Vietnam	Đang theo kịp, nhưng thiếu dữ liệu lớn, nhân lực AI cấp cao, công nghệ lõi phụ thuộc

---

Kết luận: Không có sự trễ nào là vĩnh viễn – nếu chúng ta kịp lưu giữ và bứt phá

Lịch sử ngành CNTT Việt Nam là một câu chuyện đi sau nhưng không bị bỏ lại, nhờ vào nỗ lực không ngừng nghỉ của nhiều thế hệ kỹ sư, nhà giáo, doanh nghiệp và chính sách quốc gia. Những giai đoạn chậm không phải là thất bại, mà là bối cảnh có thật – nơi đất nước phải ưu tiên sinh tồn trước khi mơ đến số hóa.

TechMemory Vietnam ra đời không phải để so sánh hay tự ti, mà để thẳng thắn nhìn nhận hành trình, lưu giữ ký ức công nghệ, và từ đó truyền cảm hứng để thế hệ tiếp theo làm tốt hơn, đi nhanh hơn, sáng tạo hơn.

“Chậm là một phần lịch sử, không phải số phận.”
– TechMemory Vietnam – Ký ức Công nghệ Việt

TechMemory Vietnam